Ondervoeding is een toestand van het lichaam waarbij er door onvoldoende voedingsinname tekorten zijn aan essentiële voedingsstoffen*. Deze tekorten kunnen niet alleen ongunstige effecten hebben op het lichaam, de weefselsamenstelling en de orgaanfuncties, maar ook op een eventueel genezingsproces.^1,2

Ondervoeding wordt vaak onderschat. Een slechte voedingstoestand kan een negatieve impact hebben op de algemene gezondheid, maar ook op het herstel of het genezingsproces bij ziekte.

Oorzaken van ondervoeding

De oorzaken van ondervoeding kunnen divers zijn³:

• een eenzijdige voeding zonder variatie en met een tekort aan essentiële voedingsstoffen;
• een verminderde voedselinname als gevolg van een slechte eetlust, smaakstoornissen, slik- of kauwproblemen, een onderliggende ziekte of mentale en sociale verslechtering (bv. depressie, angst, eenzaamheid of isolatie);
• een verminderde vertering en/of absorptie na een medische of chirurgische ingreep;
• een verhoogde behoefte als gevolg van een verhoogd metabolisme door ziekte of trauma;
• een overmatig verlies van voedingsstoffen via gastro-intestinale weg (braken, diarree) of huidwonden.

Herken de eerste tekenen van ondervoeding!

Ondervoeding kan gezondheidsproblemen uitlokken, maar anderzijds ook het gevolg zijn van ziekte. De vuistregel is: beter voorkomen dan genezen.

De belangrijkste signalen:

• Een verzwakt, futloos gevoel
• Ongewenst gewichtsverlies in de laatste 6 maanden
• Moeilijkheden met kleine inspanningen en dagdagelijkse activiteiten
• Krachtverlies
• Opvallend verminderde eetlust en/of inname
• Het overslaan van maaltijden of een vermindering in porties
• Loszittende juwelen of kleding
• Een loszittend gebit

Herkent u één van bovenstaande signalen bij uzelf of bij één van uw naasten? Aarzel dan niet om de huisarts te raadplegen voor advies en indien nodig een gepaste behandeling.

Gevolgen van ondervoeding

Ondervoeding is meer dan alleen gewichtsverlies of een te laag lichaamsgewicht. Ook bij een normaal gewicht of overgewicht, kan ondervoeding voorkomen. Bij ondervoeding is er sprake van een tekort of disbalans van voedingsstoffen, met nadelige effecten op de gezondheid en het lichaam. Onbedoeld gewichtsverlies kan bij patiënten met overgewicht als een gunstige bijkomstigheid ervaren worden. Echter is dit niet steeds een verlies van overtollige vetmassa, maar kan er ook een verlies van essentiële spiermassa optreden.⁴

Het lichaam kan verzwakken en kwetsbaar worden. Bijgevolg kunnen er functionele beperkingen optreden zoals een hoger risico om te vallen. Daarnaast kan men ook een zwak, moe en futloos gevoel ervaren waardoor ook de levenskwaliteit zal dalen.^5,6

Bij ondervoede patiënten kan het herstel langer duren na een operatie of tijdens ziekte, en bovendien is de kans op complicaties groter. Ook een tragere wondheling, verhoogde kans op doorligwonden en een zwakker afweersysteem kunnen voorkomen.^5,6

Hoe behandelen?

Een gevarieerde voeding rijk aan essentiële voedingsstoffen is cruciaal om van het leven te kunnen blijven genieten. Hierbij is er extra aandacht nodig voor de inname van voldoende eiwitten. Verder is dagelijkse beweging zeer belangrijk en mag dit niet vergeten worden.

Medische voeding is specifieke voeding te gebruiken voor de behandeling van ondervoeding, risico op ondervoeding of bij eetstoornissen. Het lichaam wordt hierdoor niet enkel voorzien van voldoende energie, maar ook van de essentiële voedingsstoffen*. Orale medische voedingen dragen bij aan de gewichtstoename en verminderen bijgevolg ziekenhuisopnames, functionele beperkingen en valincidenten. Dit zal op termijn uw levenskwaliteit verbeteren en herstellen.⁷

Fresubin is voeding voor medisch gebruik en geschikt als dieetvoeding bij patiënten met (risico op) ondervoeding. Enkel te gebruiken onder medisch toezicht. Raadpleeg dus steeds uw arts of diëtist.

Bekijk hier alvast onze 10 tips voor een goed gebruik van Fresubin!

_{* Dit zijn energie, eiwitten, koolhydraten, vetten, vitamines, mineralen, sporenelementen en meestal vezels.}

 <sub>Referenties:
1. T. Cederholm et al. ESPEN guidelines on definitions and terminology of clinical nutrition. Clinica Nutrition, February 2017, Volume 36, Issue 1, Pages 49–64.
2. Museeuw E. Ondervoeding in België vraagt gestructureerde aanpak. Tijdschrift voor Voeding en Diëtetiek 36ste jj, nr.5, september-oktober 2010.
3. Defloor T en al. Evaluatie van ondervoeding binnen geriatrische afdelingen. FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, Brussel 2007.
4. Landi F et al. Muscle loss: the new malnutrition challenge in clinical practice. Clin Nutr 2018; 32554-8.
5.Elia M., Smith R.M. Improving nutritional care and treatment Perspectives and Recommendations from Population Groups, Patients and Carers. BAPEN 2009.
6.Cawood AL et al. Systematic review and meta-analysis of the effects of high-protein oral nutritional supplements. Ageing Res Rev 2012; 11: 278-296.
7. Elia M et al. A systematic review of the cost and cost effectiveness of using standard oral nutritional supplements in community and care home settings. Clinical nutrition. 2016, Volume 35, Pages 125-137.</sub>